Begrippenoverzicht

a) Zoek een begrip[bewerken]

Vul hier een begrip in om te controleren of het in de Kennisbank staat en wat de definitie is. Druk vervolgens op de knop Zoekopdracht uitvoeren.

b) Zoek naar een begrip en in een definitie[bewerken]

Dit is een overzicht van alle begrippen met de definitie. Gebruik de Zoekopdracht: hieronder om snel naar een begrip te gaan. De lijst wordt namelijk direct aangepast op basis van de letters die je tikt.

Begriplink	Definitie (nl)
Algemeen Bestuur	het hoogste beslisorgaan van het waterschap. Het zet beleid uit en neemt beslissingen.
Algemene Wet Bestuursrecht	een wet van 4 juni 1992, houdende algemene regels die de verhouding tussen burgers en bestuursorganen regelen.
CEMT-klasse	een door de Conférence Européenne des Ministres de Transport vastgestelde klassering van vaarwegen opgenomen in de Richtlijnen vaarwegen zoals periodiek vast te stellen door de Minister van Infrastructuur en Milieu.
Dagelijks Bestuur	bestuursorgaan waarvan de leden worden gekozen uit het Algemeen Bestuur en dat onder voorzitterschap staat van de dijkgraaf.
GHG	de Gemiddeld Hoogste Grondwaterstand, bepaald aan de hand van in peilbuis gemeten stijghoogtes ten opzichte van een bepaald niveau (maaiveld of NAP).
GHS	Gemiddeld Hoogste Stijghoogte van grondwater in een dieper gelegen watervoerend pakket.
GLG	de Gemiddeld Laagste Grondwaterstand, bepaald aan de hand van in peilbuis gemeten stijghoogtes ten opzichte van een bepaald niveau (maaiveld of NAP).
GLS	Gemiddeld Laagste Stijghoogte van grondwater in een dieper gelegen watervoerend pakket.
Gedeputeerde Staten	het college dat het dagelijks bestuur van de provincie vormt.
Gemeenschappelijke Voorziening Officiële Publicaties	een voorziening waarmee lagere overheden hun regelgeving rechtsgeldig via internet bekend kunnen maken.
Geschiktheidskaart voor nieuwe woon- en werklocaties	een kaart die inzicht moet geven in de geschiktheid voor nieuwe woon- en werklocaties en is opgesteld door de Utrechtse waterpartners.
HAS-kast	een kast met een hoge druk aansluitset voor gasleverantie aan huishoudens en dergelijke.
Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden	een waterschap dat gaat over een groot deel van de provincie Utrecht en een klein deel van de provincie Zuid-Holland.
KRW-oppervlaktewaterlichaam	een oppervlaktewaterlichaam als bedoeld in artikel 2, onder 10, van de Kaderrichtlijn Water.
KWA	Klimaatbestendige Wateraanvoer
Kaderrichtlijn Water	een door de EU (Richtlijn 2000/60/EG) dd 23 okt. 2000 vastgestelde richtlijn.
NEN 6600-1	NEN 6600-1:2019 nl - Water - Monsterneming - Deel 1: Afvalwater
NEN 6646	NEN 6646/C1:2015 nl - Water - Fotometrische bepaling van het gehalte aan ammoniumstikstof en van de som van de gehalten aan ammoniumstikstof en organisch gebonden stikstof volgens Kjeldahl, door mineralisatie met seleen, met behulp van een doorstroomanalysesysteem - Ontsluiting met zwavelzuur, seleen en kaliumsulfaat
NEN 6966	NEN 6966:2005/C1:2006 nl - Milieu - Analyse van geselecteerde elementen in water, eluaten en destruaten - Atomaire-emissie-spectrometrie met inductief gekoppeld plasma (ICP-AES)
NEN-EN 12566-1	NEN-EN 12566-1:2016 en - Kleine afvalwaterzuiveringsinstallaties ≤ 50 IE - Deel 1: Geprefabriceerde septictanks
NEN-EN 13284-1	NEN-EN 13284-1:2017 en - Emissies van stationaire bronnen - Bepaling van massaconcentratie van stof in lage concentraties - Deel 1: Manuele gravimetrische methode
NEN-EN 872	NEN-EN 872:2005 en - Water - Bepaling van het gehalte aan onopgeloste stoffen - Methode door filtratie over glasvezelfilters
NEN-EN-ISO 10301	NEN-EN-ISO 10301:1997 en - Water - Bepaling van zeer vluchtige gehalogeneerde koolwaterstoffen - Gaschromatografische methoden
NEN-EN-ISO 11732	NEN-EN-ISO 11732:2005 en - Water - Bepaling van ammonium stikstof - Methode voor doorstroomanalyse (CFA en FIA) en spectrometrische detectie
NEN-EN-ISO 11885	NEN-EN-ISO 11885:2009 en - Water - Bepaling van geselecteerde elementen met atomaire-emissiespectrometrie met inductief gekoppeld plasma (ICP-AES)
NEN-EN-ISO 12846	NEN-EN-ISO 12846:2012 en - Water - Bepaling van kwik - Methode met atomaire-absorptiespectrometrie met en zonder concentratie, versie 2012;:
NEN-EN-ISO 13395	NEN-EN-ISO 13395:1997 nl - Water - Bepaling van het stikstofgehalte in de vorm van nitriet en in de vorm van nitraat en de som van beide met doorstroomanalyse (CFA en FIA) en spectrometrische detectie
NEN-EN-ISO 14688-1	NEN-EN-ISO 14688-1:2019+NEN 8990:2020 nl - Geotechnisch onderzoek en beproeving - Identificatie en classificatie van grond - Deel 1: Identificatie en beschrijving
NEN-EN-ISO 14688-2	NEN-EN-ISO 14688-2:2019+NEN 8991:2020 nl - Geotechnisch onderzoek en beproeving - Identificatie en classificatie van grond - Deel 2: Grondslagen voor een classificatie
NEN-EN-ISO 15587-1	NEN-EN-ISO 15587-1:2002 en - Water - Ontsluiting voor de bepaling van geselecteerde elementen in water - Deel 1: Koningswater ontsluiting
NEN-EN-ISO 15587-2	NEN-EN-ISO 15587-2:2002 en - Water - Ontsluiting voor de bepaling van geselecteerde elementen in water - Deel 2: Ontsluiting met salpeterzuur
NEN-EN-ISO 15680	NEN-EN-ISO 15680:2003 en - Water - Gaschromatografische bepaling van een aantal monocyclische aromatische koolwaterstoffen, naftaleen en verscheidene gechloreerde verbindingen met 'purge-and-trap' en thermische desorptie
NEN-EN-ISO 15681-1	NEN-EN-ISO 15681-1:2005 en - Water - Bepaling van het gehalte aan orthofosfaat en het totale gehalte aan fosfor met behulp van doorstroomanalyse (FIA en CFA) - Deel 1: Methode met een doorstroominjectiesysteem (FIA)
NEN-EN-ISO 15681-2	NEN-EN-ISO 15681-2:2018 en - Water - Bepaling van het gehalte aan orthofosfaat en het totale gehalte aan fosfor met behulp van doorstroomanalyse (FIA en CFA) - Deel 2: Methode met een continu doorstroomanalysesysteem (CFA)
NEN-EN-ISO 15682	NEN-EN-ISO 15682:2001 en - Water - Bepaling van het gehalte aan chloride met doorstroomanalyse (CFA en FIA) en fotometrische of potentiometrische detectie
NEN-EN-ISO 17294-2	NEN-EN-ISO 17294-2:2016 en - Water - Toepassing van massaspectrometrie met inductief gekoppeld plasma - Deel 2: Bepaling van geselecteerde elementen inclusief uraniumisotopen
NEN-EN-ISO 17852	NEN-EN-ISO 17852:2008 en - Water - Bepaling van kwik - Methode met atomaire fluorecentiespectometrie
NEN-EN-ISO 17993	NEN-EN-ISO 17993:2004 en - Water - Bepaling van 15 polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK) in water met HPLC met fluorescentiedetectie na vloeistof-vloeistof extractie
NEN-EN-ISO 5667-3	NEN-EN-ISO 5667-3:2018 en - Water - Monsterneming - Deel 3: Conservering en behandeling van watermonsters
NEN-EN-ISO 5815-1	NEN-EN-ISO 5815-1:2019 en - Water - Bepaling van het biochemisch zuurstofverbruik na n dagen (BZVn) - Deel 1: Verdunning en enting onder toevoeging van allylthioureum, versie 2019;
NEN-EN-ISO 5815-2	NEN-EN-ISO 5815-2:2003 en - Water - Bepaling van het biochemisch zuurstofverbruik na n dagen (BZVn) - Deel 2: Methode voor onverdunde monsters
NEN-EN-ISO 6878	NEN-EN-ISO 6878:2004 en - Water - Bepaling van fosfor - Ammoniummolybdaat spectometrische methode
NEN-EN-ISO 9377-2	NEN-EN-ISO 9377-2:2000 en - Water - Bepaling van de minerale-olie-index - Deel 2: Methode met vloeistofextractie en gas-chromatografie
NEN-ISO 15705	NEN-ISO 15705:2003 en - Water - Bepaling van het chemisch zuurstofverbruik (ST-COD) - Kleinschalige gesloten buis methode
NEN-ISO 15923-1	NEN-ISO 15923-1:2013 en - Waterkwaliteit - Bepaling van de ionen met een discreet analysesysteem en spectrofotometrische detectie - Deel 1: Ammonium, chloride, nitraat, nitriet, ortho-fosfaat, silicaat en sulfaat
NEN-ISO 5663	NEN-ISO 5663:1993 en - Water - Bepaling van het gehalte aan Kjeldahl-stikstof - Methode na mineralisatie met seleen
NEN-norm	een Nederlandse Norm waarin beschreven staat welke afspraken er zijn, of aan welke specificaties of criteria een product, dienst of methode moet voldoen.
Natura 2000	een samenhangend netwerk van beschermde natuurgebieden op het grondgebied van de lidstaten van de EU.
Normaal Amsterdams Peil	het Nederlands standaard vergelijkingsvlak voor de hoogteligging.
Wabo	Wet algemene bepalingen omgevingsrecht.
aangewezen oppervlaktewaterlichaam	een oppervlaktewaterlichaam dat is aangewezen en begrensd in bijlage II van de waterschapsverordening.
aangewezen vaarweg	een oppervlaktewaterlichaam met een door de provincie aangewezen vaarwegfunctie.
aangrenzend eigenaar	de eigenaar van het perceel of de percelen grenzend aan de kernzone van een oppervlaktewaterlichaam.
aanmeervoorziening	een voorziening voor het afmeren van een vaartuig.
aanvoeren	het door middel van een werk of langs natuurlijke weg naar een oppervlaktewater halen of laten stromen van water uit een ander oppervlaktewater.
actiefslibtank	tank waarin een bacteriemassa onder continu zuurstofrijke danwel afwisselend* zuurstofrijke/anoxische omstandigheden biochemische omzettingen in afvalwater bewerkstelligt (* = afwisselend kan in plaats of in tijd zijn)
actieve peilverhoging	de drooglegging actief verkleinen door het verhogen van het waterpeil.
activiteit	een bepaalde werkzaamheid, verrichting.
af-/aanvoergebied	een gebied begrensd door (stroom)scheidingen, waaruit beschouwd vanuit het afvoerpunt het water van dat gebied afstroomt of via bemaling getransporteerd wordt naar het desbetreffende afvoerpunt.
afkoppelen	het regenwater van verhard oppervlak infiltreren in de bodem of geleiden naar watergangen in plaats van afvoeren op de riolering.
afmeervoorziening	een voorziening voor het afmeren van een vaartuig.
afsluiter	een apparaat waarmee een doorstroomopening geheel of gedeeltelijk kan worden afgedicht.
afsluitmiddel	een beweegbare constructie met als doel een waterkerende functie te kunnen vervullen.
afvalwater	alle water waarvan de houder zich ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen.
afvalwaterketen	de weg van het afvalwater, via het riool, langs de rioolwaterzuiveringsinstallatie, tot het gezuiverde water dat wegstroomt de sloot in.
afvoeren	het door middel van een werk of langs natuurlijke weg brengen of laten stromen van water uit een oppervlaktewater naar een ander oppervlaktewater.
afvoergebied	een cluster van peilgebieden met als gemeenschappelijk kenmerk dat ze via een gemeenschappelijk punt hun water lozen op een hoofdsysteem.
afwateren	het afvoeren van overtollig water (op gronden, landerijen en polders) via een stelsel van sloten en beken naar een lozingspunt, bijvoorbeeld een gemaal.
afwijkend peil	een afwijking van het in het peilbesluit aangegeven waterpeil.
aquaduct	een kunstwerk waarmee een waterloop in een open constructie over een weg of andere waterloop wordt gevoerd.
baggerboot	een boot die is gebouwd en die wordt gebruikt om waterwegen uit te baggeren.
baggerdepot	een bewaarplaats waar vrijgekomen bagger tijdelijk of langdurig kan worden opgeslagen.
baggeren	het gehele proces van ontgraven, transporteren en storten van materiaal onder water met als doel het verdiepen of winnen van mineralen.
baggerspecie	het slib dat vrijkomt bij het baggeren van een watergang.
baggerspuit	een apparaat dat bagger met water uit de sloot zuigt en dit direct gelijkmatig over het land spuit.
beheergebied	een gebied waarvoor geldt dat één organisatie dit beheert.
beheermarge	een afwijking van het peil uit het peilbesluit als gevolg van reguliere weersomstandigheden en aan-en afvoer van water.
beheersmaatregel	een maatregel die zich richt op het elimineren, vermijden of verkleinen van de oorzaak of het gevolg van een ongewenste gebeurtenis.
bekledingsconstructie	een constructie die tot doel heeft de dijkkern te beschermen tegen erosie door de waterbeweging, bestaande uit een of meerdere toplagen met daaronder (eventueel) uitvul-, filter- en kleilagen.
belanghebbende	de geïnteresseerde partij, ofwel degene die een belang heeft in een watermanagement aangelegenheid, waarbij de interesse is gelegen in ofwel de exploitatie of in de bescherming van de hulpbron.
belangrijke tertiaire watergang	een tertiaire watergang die door het waterschap als belangrijk is aangemerkt.
bellenbeluchting	het toevoeren van lucht vanaf de bodem van een bassin, in fijnverdeelde vorm, in afvalwater.
bemalen drainage	een drainage waarbij sprake is van ontwateren van de bodem met behulp van drainagebuizen en een pompinstallatie.
bemaling	het actief beheersen van het peil van grondwater of oppervlaktewater met bijvoorbeeld een pomp of gemaal.
bemalingsgebied	een gebied waarvan de afwatering door één gemaal plaatsvindt. Een bemalingsgebied kan uit meerdere peilgebieden bestaan.
benedenstrooms	verder in de richting waar het water heen stroomt.
bentoniet	een kleimineraal met een hoog zwel- en absorptievermogen en een zeer lage doorlatendheid.
beperkingengebied	een bij of krachtens de wet aangewezen gebied waar vanwege de aanwezigheid van een werk of object regels gelden over activiteiten die gevolgen hebben of kunnen hebben voor dat werk of object.
beperkingengebiedactiviteit	een activiteit binnen een beperkingengebied.
beplanting	gewassen, vaste planten en struiken.
bergingsgebied	een krachtens de Omgevingswet voor waterstaatkundige doeleinden bestemd gebied, niet zijnde een oppervlaktewaterlichaam of onderdeel daarvan, dat dient ter verruiming van de bergingscapaciteit van een of meer watersystemen en ook als bergingsgebied op de legger is opgenomen.
beschermingszone	een aan een waterstaatswerk grenzende zone, waarin ter bescherming van dat werk voorschriften en beperkingen kunnen gelden.
beschoeiing	een constructie veelal van staal of hout, die een oever of waterkant beschermt tegen afkalven, golven en andere invloeden die de stabiliteit van de waterkant in gevaar brengen.
beweiden	het laten grazen van vee, zoals schapen, geiten of rundvee. Pluimvee wordt hier niet onder verstaan.
beweidingsverbod	het niet toegestaan zijn van het beweiden van een waterkering.
bewerken van gronden	het uitvoeren van grondwerkzaamheden, waarbij de kleilaag en/of de erosiebestendige grasmat wordt beschadigd; bijvoorbeeld ploegen, frezen of spitten.
bijzondere waterkerende constructie	een constructie om, in combinatie met een grondlichaam (waterkering) of in plaats van een grondlichaam, water te keren.
binnenberm	een verbreding aan de binnendijkse zijde van de dijk om het dijklichaam extra steun te bieden en/of om zandmeevoerende wellen te voorkomen.
binnendijks	aan de polderzijde van de waterkering gelegen.
binnensloot	een sloot gelegen binnen één kadastraal perceel of tussen twee aan elkaar grenzende kadastrale percelen van één eigenaar.
binnentalud	het hellend vlak van het dijklichaam aan de binnendijkse zijde van de dijk.
blauwalg	een bacterie die naast chlorofyl ook andere pigmenten gebruikt in een fotosyntheseproces dat sterk lijkt op het fotosyntheseproces van algen.
bodemdaling	een daling van het grondoppervlak als gevolg van krimp, klink, zetting, oxidatie en/of verdichting. De grondsoort en de mate van ontwatering spelen hierin een belangrijke rol.
bodemdaling remmende maatregel	een maatregel bedoeld om bodemdaling af te remmen.
bodemsanering	het schoonmaken van vervuilde grond.
boezem	het stelsel van gemeen liggende, met elkaar in open verbinding staande waterlopen dat geen onderdeel is van een polder en waarop het water van lager gelegen polders wordt uitgeslagen en dienend voor eventueel tijdelijke berging en afvoer naar bv. een rivier.
boezemkade	een langs de boezem gelegen waterkering die moet voorkomen dat het water uit de boezem bij hoog water het achtergelegen land binnenstroomt.
boogboring	een sleufloze techniek waarbij vanaf een intredepunt met een voorgevormde gebogen boorstang een boorgat wordt maakt tot aan een uittredepunt.
boogboring met bentoniet	een boogboring waarbij bentoniet door de snijkop spuit om de boorgang open te houden.
boorstaat	een boorstaat is een log of beschrijving van een boring, met onder andere diepte, grondsoort, kleur en specifieke waarnemingen.
bouwput	een ontgraving noodzakelijk voor de aanleg, sloop of verwijdering van funderingen, kelders of andere ondergrondse bebouwing of objecten, voor bodemsaneringen of voor inspectie van ondergrondse objecten.
bouwputbemaling	een bemaling om een bouwput droog te maken en te houden.
bouwwerk	een constructie van enige omvang van hout, steen, metaal of ander materiaal, die op de plaats van bestemming hetzij direct of indirect met de grond verbonden is, hetzij direct of indirect steun vindt in of op de grond, bedoeld om ter plaatse te functioneren, met inbegrip van de daarvan deel uitmakende bouwwerkgebonden installaties anders dan een schip dat wordt gebruikt voor verblijf van personen en dat is bestemd en wordt gebruikt voor de vaart.
bovenpeil	het hoogst toegestane waterpeil zoals vastgesteld in het geldende peilbesluit.
bovenstrooms	verder in de richting waar het water vandaan komt.
bronbemaling	het uit de bodem of bouwputten onttrekken van grondwater door middel van een pomp.
brug	een civielkundige constructie die doorgang verschaft voor voetgangers, dieren, voertuigen en diensten boven obstakels of tussen twee punten op een hoogte boven de grond.
buitendijks	gelegen tussen het buitenwater en de dijk die dat water keert.
buitengewoon onderhoud	het zorgen voor de instandhouding van een waterstaatswerk.
buitengewoon onderhoudsplichtige	een natuurlijk of rechtspersoon die verantwoordelijk is voor het buitengewoon onderhoud van waterkeringen, wateren, oevers, werken of bergingsvoorzieningen voor water of regenwater.
buitentalud	het hellend vlak van het dijklichaam aan de waterkerende zijde.
calamiteit	een plotselinge, onverwachte en ongewone gebeurtenis met aanzienlijke materiële en/of gevolgschade.
college	het college van dijkgraaf en hoogheemraden van het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden.
compartimenteringssysteem	een constructie in het boezemwatersysteem waar het mogelijk is om de boezem af te sluiten.
complex	een groep objecten op een fysieke locatie die gerealiseerd en in stand gehouden worden voor een of meerdere specifieke waterstaatkundige functies.
conserverend peilbesluit	een peilbesluit waarin alléén de bestaande praktijksituatie wordt vastgelegd en bestuurlijk wordt vastgesteld.
coupure	een onderbreking in een waterkering voor de doorvoer van een weg of spoorweg, die bij extreme waterstanden afsluitbaar is.
dam	een in en dwars over een water opgeworpen constructie die dient om het water te keren, te leiden of te verdelen.
dam met duiker	een toegangsdam naar een perceel, waar een duiker in ligt
damwand	een verticale grond- en/of waterkerende constructie, die bestaat uit een rij losse de grond in gedreven wandelementen die door middel van een gronddichte en in sommige gevallen ook waterdichte messing-en-groefverbinding met elkaar zijn verbonden.
debiet	het volume van een vloeistof of een gas dat per tijdseenheid door een doorsnede stroomt.
deklaag	een vaak slecht doorlatende bodemlaag die zich bevindt aan het maaiveld.
dijkbewaking	een organisatie die kan worden opgeroepen en kan worden ingezet om in het geval van calamiteiten de dijken te bewaken.
dijkgraaf	de voorzitter van het algemeen bestuur en van het dagelijks bestuur van het waterschap.
dijklichaam	een waterkerende constructie die bestaat uit de kruin met aan weerszijde taluds, met inbegrip van eventuele bermen en 5 meter vlak aan weerzijden (of tot aan de bodem van een naastliggende watergang).
dijkpaal	een markant punt op de waterkering of op het strand dat dient als referentiepunt voor afstandsaanduidingen.
doorgaand object bij een watergang	een object dat evenwijdig aan de watergang over een langere afstand doorloopt, bijvoorbeeld een hekwerk.
doorstroomprofiel	de onder de waterspiegel gelegen dwarsdoorsnede van een watergang.
doorvoernorm	de doorvoercapaciteit waar een watergang minimaal aan moet voldoen om de aan- en afvoercapaciteit te garanderen.
drainage	het afvoeren van overtollig grondwater via drainagebuizen.
drainagepomp	een pomp voor de afvoer van drainagewater.
drainageput	een put voor het verzamelen van drainagewater.
drainagevlak	de in- en/of uitstroomlocatie van de drukdrainage.
droge sloot	een deel van het oppervlaktewaterlichaam dat een deel van het jaar niet watervoerend is, maar wel belangrijk kan zijn voor de waterhuishouding.
droge slootdiepte	de verticale afstand tussen maaiveld en de (water)bodem.
droge talud	het boven het schouwpeil gelegen deel van het talud tot aan de insteek van de watergang.
drooglegging	het hoogteverschil tussen het peil in de sloot (streefpeil) en het aanliggende grondoppervlak (maaiveld).
droogleggingsnorm	de optimale drooglegging voor een bepaalde combinatie van functie, grondsoort en grondgebruik, geldend bij winterpeil.
drukdrainage	het aansluiten van onderwaterdrains op een put waarin het peil met behulp van een pomp onafhankelijk van het slootwaterpeil opgezet of verlaagd kan worden.
duiker	een kokervormige constructie met als doel de wederzijdse verbinding tussen oppervlaktewater te waarborgen, waarbij in principe de bodem van de waterloop, in tegenstelling tot die van de brug, wordt onderbroken.
duurzaam	eenkwalificatie van activiteiten en ontwikkelingen, die enerzijds voorzien in de behoefte van de huidige generatie, maar anderzijds niet leiden tot beperkingen voor toekomstige generaties om in hun behoeften te voorzien.
dwarshaven	een insteekhaven met de lange zijde en invaart dwars op de watergang.
dynamisch peilbeheer	een vorm van peilbeheer waarbij het waterpeil wordt gestuurd binnen een van tevoren vastgestelde boven- en ondergrens.
dämmer	een dikke vloeibare stof die wordt gebruikt om leidingen van een relatief kleine diameter over de gehele lengte te vullen, waardoor deze blijvend flexibel en waterdicht is.
ecologische hoofdstructuur	een samenhangend stelsel van kerngebieden, natuurontwikkelingsgebieden en verbindingszones dat prioriteit krijgt in het natuur- en landschapsbeleid van de overheid.
ecologische voorziening	een vispassage, natuurvriendelijke oever, en elke andere voorziening ten behoeve van de aquatische ecologie.
een waterkering met klein risico	een waterkering waarbij het achterland relatief hoog ligt en waarbij geen bebouwing aanwezig is in het beschermde gebied achter de waterkering.
eerste vaste zandlaag	de bovenste draagkrachtige laag waar de fundering op rust.
eerste watervoerend pakket	de eerste bodemlaag vanaf het aardoppervlak (vaak opgebouwd uit zand en/of grind), waarin het grondwater zich relatief gemakkelijk kan verplaatsen en die aan de bovenzijde begrensd wordt door een mogelijk slecht doorlatende laag met een vrije waterspiegel en aan de onderzijde begrensd wordt door een ondoorlatende laag.
eigenaar	de eigenaar van het perceel of de percelen waarin het waterstaatswerk is gelegen.
erfscan	een advies hoe men een erf duurzaam kan inrichten.
erosie	het proces waarbij grond, gesteente en dergelijke verplaatst worden door c.q. wegspoelen onder invloed van wind, stromend water of bewegende ijsmassa's.
erosiebestendige bekleding	de afdekking van een grondlichaam, bijvoorbeeld gras of steen, ter voorkoming van uitspoeling van grond.
erosiebestendigheid	de weerstand van een materiaal tegen de eroderende werking van stromend water, regendruppels of wind.
fauna-uitstapplaats	een voorziening langs een steile oever van een waterweg, waar (te water geraakte) dieren aan land kunnen komen.
flauwe oever	een oever met een geleidelijk oplopend talud van de watergang naar het land.
flexibel peilbeheer	een vorm van peilbeheer waarbij het waterpeil vrij kan fluctueren binnen een vooraf vastgestelde boven- en ondergrens.
flexibilisering peilbeheer	het verbeteren van het peilbeheer zonder vast te houden aan starre peilregimes wanneer dit niet nodig is.
freatisch grondwater	het water in de verzadigde zone van de bovenste bodemlaag (deklaag) met een vrije grondwaterspiegel. Dit grondwater staat rechtstreeks in verbinding met de atmosferische luchtdruk.
functie	in de omgevingsvisies die gemeenten en provincie opstellen voor hun gebied worden functies toegekend zoals landbouw, natuur, of bebouwd gebied (stedelijk).
funderingscunet	een uitgegraven gedeelte in een niet draagkrachtige grondlaag, voor de aanleg van een fundering.
fysisch-chemische waterkwaliteit	de kwaliteit van het water uitgedrukt in fysische en chemische eigenschappen.
gebiedscollectief	een collectief van agrarische grondeigenaren, dat gezamenlijk in een gebied afspraken maakt over het beheer van natuur, landschap en water en dat beheer ook samen uitvoert.
gebiedsvisie	een plan op hoofdlijnen voor de waterhuishouding van een gebied.
gebiedsvreemd water	water dat van elders in een (peil)gebied wordt ingelaten. Dit water heeft meestal een waterkwaliteit die niet van nature voorkomt in dit (peil)gebied.
gebouw	een bouwwerk dat een voor mensen toegankelijke overdekte geheel of gedeeltelijk met wanden omsloten ruimte vormt.
gebruiker	een persoon die gebruik maakt van een perceel grond, bijvoorbeeld een eigenaar of een beperkt zakelijk gerechtigde (bijvoorbeeld een recht van opstal of recht van overpad) of een initiatiefnemer.
gemaal	een inrichting voor het verpompen van oppervlaktewater in en/of uit een bepaald gebied (ten behoeve van het regelen van de waterstand in respectievelijk wateroverschot- en watertekort situaties).
genormeerde bodem	het onder het schouwpeil gelegen grondvlak van een rivier, kanaal, meer, haven etc. met een genormeerde hoogteligging.
geroerde grond	grond die in het verleden is bewerkt of omgewoeld, of waarbij grondverbetering of grondophogingen zijn uitgevoerd, waardoor de stabiliteit is afgenomen en zich zettingen kunnen voordoen.
gesloten dijkperiode	de periode van 1 oktober tot 1 april.
gestuurde boring	een sleufloze boortechniek voor de aanleg van ondergrondse infrastructuur.
gewoon onderhoud	het zorgen voor het goed blijven functioneren van een waterstaatswerk.
gewoon onderhoud watergangen	werkzaamheden die de functie van het natte profiel van de watergang in stand houden, zoals het verwijderen van voorwerpen, materialen en stoffen die de aan-, afvoer of berging hinderen, en het schonen, maaien en verwijderen van begroeiingen anders dan die dienen voor de verdediging van de taluds.
gewoon onderhoud waterkeringen	werkzaamheden die de functie van de waterkering in stand houden, zoals het bestrijden van schadelijk wild, herstel van geringe beschadigingen, het in stand houden van begroeiingen en materialen dienstig aan de waterkering en het verwijderen van begroeiingen en materialen die schadelijk zijn voor de instandhouding van de waterkering.
gewoon onderhoudsplichtige	een natuurlijk of rechtspersoon die verantwoordelijk is voor het gewoon onderhoud van waterkeringen, wateren, oevers, werken of bergingsvoorzieningen voor water of regenwater.
geïsoleerde watergang	een op zichzelf staande watergang die niet is verbonden met het oppervlaktewatersysteem.
golfklap	een korte drukstoot op het talud die ontstaat doordat de watermassa van een brekende golf het talud met grote snelheid treft.
golfoploop	de grootste hoogte boven het dan optredende gemiddeld peil, bereikt door een tegen een talud oplopende golftong.
golfoverslag	het verschijnsel waarbij water over de kruin van de dijk het achterland in loopt waarbij de waterstand lager is dan de kruin, maar het water opgezwiept wordt door golven ten gevolge van wind of scheepvaart.
golfslag	het slaan of botsen van de golven tegen iets, bijvoorbeeld het schip of de wal.
grondboring	een geboord gat in de grond met als doel het in kaart brengen van de grondopbouw.
grondverdringende paal	een paal waarbij tijdens de plaatsing niet of nauwelijks grond naar het oppervlak wordt getransporteerd en er dus geen holle ruimte rondom de palen ontstaat.
grondwater	water dat zich onder het bodemoppervlak in de verzadigde zone bevindt en dat in direct contact met de bodem of ondergrond staat.
grondwatergevoelig natuurgebied	een natuurgebied dat door het waterschap als grondwatergevoelig is aangemerkt.
grondwaterlichaam	een afzonderlijke grondwatermassa in een of meer watervoerende lagen.
grondwateronttrekking	het onttrekken van grondwater uit de bodem.
grondwatersanering	het verwijderen van verontreinigende componenten uit een grondwatersysteem door middel van onttrekking (en zuivering) van verontreinigd grondwater.
grondwaterstand	de diepte van het grondwater onder maaiveld.
handelingen	alle activiteiten die van invloed kunnen zijn op watersystemen of die worden uitgevoerd op, in, boven, onder of nabij waterstaatswerken.
helofytenfilter	een filter dat met behulp van waterplanten (afval)water zuivert.
hevel	een kokervormige constructie met een verhoogd middengedeelte dat twee wederzijds gelegen wateren met elkaar verbindt.
hoofdingeland	een lid van het algemeen bestuur van een waterschap.
hoogheemraad	een lid van het dagelijks bestuur van een hoogheemraadschap.
hoogwatervoorziening	een gebied rond bebouwing waarvan in het peilbesluit is aangegeven dat ten behoeve van de bescherming van de fundering het oppervlaktewaterpeil op een hoger peil wordt gehouden dan het omringende gebied.
houtgewas	houtachtige overblijvende gewassen zoals struiken heggen en bomen.
hydro-object	de kleinste homogene (geometrische) eenheid van het oppervlaktewatersysteem.
in- of uittredepunt	het begin- en eindpunt van een ondergrondse gestuurde boring, waar deze (weer) aan het aardoppervlak zichtbaar is.
inblazen van kabels	een methode om kabels door een mantelbuis te voeren.
inerte goederen	goederen die geen bodembedreigende stoffen, gevaarlijke stoffen of CMR-stoffen zijn of bevatten.
infiltratiesysteem	het met behulp van drainagebuizen kunstmatig ontwateren van de bodem, of het brengen van oppervlaktewater in de bodem. De drainagebuizen liggen onderwater. In de winterperiode draineren de drainagebuizen en in de zomerperiode brengen de drainagebuizen oppervlaktewater in de bodem.
infiltreren van water	het in de bodem brengen van water, ter aanvulling van het grondwater, in samenhang met het onttrekken van grondwater.
infovijver	het open data portaal van Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden
ingezetenenomslag	de belasting die het waterschap oplegt aan de bewoner van een woonruimte.
ingreepmaat	een hoogtemaat gelijk aan de hoogte van het schouwpeil minus de waterdiepte.
initiatiefnemer	degene die een handeling gaat of laat uitvoeren, zoals genoemd in de uitvoeringsregels van de Keur.
inkassing	een trapsgewijze afgraving die nodig is om een aan te brengen grondlichaam goed te laten hechten aan een bestaand grondlichaam.
inlaat	een duiker met een afsluitklep voor het binnenlaten van hoger gelegen water in een lager gelegen gebied.
inlaatduiker	een duiker met een afsluitklep voor het binnenlaten van hoger gelegen water in een lager gelegen gebied.
inlaten	het laten instromen van water in een gebied. De bedoeling is meestal om de waterstand in een gebied op peil te houden, de waterkwaliteit te verbeteren of de waterstand aan te passen aan gewenste productieomstandigheden.
inspectieput	een constructie toeganggevend tot het rioolstelsel.
insteek	de snijlijn van het talud van een oppervlaktewaterlichaam met het maaiveld.
insteekhaven	een plaatselijke verbreding van een watergang die de doorgaande oeverlijn onderbreekt, aangelegd ten behoeve van het afmeren van een vaartuig.
insteekvlak	het gebied dat tussen de insteek en de waterlijn van een watergang ligt.
interceptiebemaling	een grondwaterbemaling in of direct naast een verontreinigingsvlek om verplaatsing van de vlek, ten gevolgen van een andere bemaling, tegen te gaan.
inundatie	het met opzet onder water zetten van land.
inwonerequivalent	een maat voor de belasting van het afvalwater met organische bestanddelen die een inwoner gemiddeld per dag produceert.
kamervispassage	een vispassage uitgevoerd als een metalen bak met tussenschotten en openingen, kamers, waar de vissen doorheen kunnen zwemmen.
kanoroute	een door een overheid aangewezen route voor kanovaren.
kanosteiger	een steiger die bedoeld is om een of meerdere kano’s aan te meren.
kathodische bescherming	een methode van bescherming tegen elektrochemische corrosie van metalen.
kenmerkende profiellijn	lijnvormige elementen waarmee bepaalde kniklijnen of referentielijnen van het dijklichaam worden vastgelegd.
kerende hoogte	de hoogte die een kunstwerk of waterkering moet hebben. Deze hoogte is bepaald door de eis ten aanzien van overlopen en golfoverslag.
kernzone (van een watergang)	het centrale gedeelte van een watergang dat als zodanig in de legger is aangegeven, gemeten van insteek tot insteek.
keur	een voormalige verordening van een waterschap of hoogheemraadschap, waarin een stelsel van verbods- en gebodsbepalingen is opgenomen ter bescherming en instandhouding van de waterhuishouding en waterstaatswerken.
kistdam	een kistdam is een grond- en/of waterkerende constructie bestaande uit twee gekoppelde damwanden, waartussen zich grond of een andere vulmassa (meestal granulair materiaal) bevindt.
kleiwinput	een put die is ontstaan bij het winnen van klei en gevuld is met water.
kopeinde	het uiteinde van een perceel dat aan meerdere zijden wordt omgeven door een oppervlaktewaterlichaam.
kritisch bodemtype	meest kwetsbaar bodemtype voor bodemdaling.
kritische punt van een bouwput	het kritische punt van een bemaling, is het punt in een bouwput waar, met de aangelegde bemaling, de kleinste verlaging behaald kan worden.
kruin	het hoogste punt in het dwarsprofiel van het dijklichaam.
kunstwerk	een civieltechnische constructie voor de infrastructuur van wegen, water, spoorbanen, waterkeringen en/of leidingen, waarvoor andere materialen dan aarde en zand zijn gebruikt.
kwel	het water dat door een drukverschil vanuit de bodem omhoog komt.
kweldam	een dam om kwelwater tegen te houden.
kwelscherm	een ondoorlatende, in de regel verticale, constructie voor verlenging van de kwelweg.
kwetsbaar gebied	een gebied met een verhoogd risico op schade door zetting (als gevolg van bodemopbouw en bouwwijze) of met een verhoogd risico op verdroging.
kwetsbare bebouwing	de bebouwing die gevoelig is voor schade door zetting van de bodem onder andere ten gevolge van verlaging van de grondwaterstand of stijghoogte van dieper gelegen grondwater door een grondwateronttrekking.
laag zomer- en hoog winterpeil	een vast laag zomerpeil en hoog winterpeil.
langshaven	een insteekhaven met de lange zijde en invaart evenwijdig aan de watergang.
lasgat	een gegraven gat om een aansluiting op een kabel of leiding te maken.
legger	een openbaar register van de beheerder als bedoeld in artikel 2.39 van de Omgevingswet en/of artikel 78 van de Waterschapswet, inclusief leggerkaart, waarin onderhoudsplicht en de vereiste onderhoudstoestand (profiel) van waterstaatswerken staan aangegeven, alsmede de beschermingszones.
leggerprofiel	het profiel van een waterstaatswerk zoals dat is vastgelegd in de profielenlegger.
leidingsegment	delen van een leiding begrensd door wijziging materiaal, wijziging afmeting, locatie inprikpunt of locatie appendages.
ligplaats	een ligplaats is een formeel door de gemeente als zodanig aangewezen plaats in het water, al dan niet aangevuld met een op de oever aanwezig terrein of een gedeelte daarvan, dat bestemd is voor het permanent afmeren van een voor woon-, bedrijfsmatige of recreatieve doeleinden geschikt vaartuig.
lozen van water	het door middel van een werk brengen van water in een oppervlaktewater(lichaam), op of in de bodem of in riolering.
lozingsbesluit	de regels voor lozen van (afval)water.
m-mv	de diepte ten opzichte van maaiveld; meter min maaiveld.
maaiveld	de hoogteligging van het grondoppervlak in een gebied, met uitzondering van taluds en bermen of andere (kunstmatige) verhogingen dan wel verlagingen.
maalstop	de situatie waarbij het water uit een of meer polders niet meer naar de boezem wordt gepompt, doordat er een of meer poldergemalen zijn stopgezet.
mantelbuis	een buis bestemd voor de doorvoer van kabels en leidingen.
meetinstrument	een apparaat ingericht voor het meten/waarnemen van één of meer fysische, chemische of biologische parameters/grootheden.
meetpunt	de aanduiding van een plaats of gebied waar een meting is/wordt verricht.
milieueffectrapportage	een rapportage met de in beeld gebrachte milieugevolgen van een nog niet vastgesteld (overheids-)besluit.
motorschip	een schip dat gebruik maakt van zijn mechanische middelen tot voortbeweging, met uitzondering van een schip waarvan de motor slechts wordt gebruikt ter verbetering van zijn bestuurbaarheid wanneer het wordt gesleept of geduwd.
nachtvorstschadebestrijding	het voorkomen van schade aan bloesem van fruitbomen in het voorjaar bij nachtvorst, door middel van beregening uit het oppervlaktewater.
natte profiel	het onder het schouwpeil gelegen oppervlak van de dwarsdoorsnede van een oppervlaktewaterlichaam of (ondersteunend) kunstwerk.
natuurlijk peil	een waterpeil dat niet wordt gestuurd of met alleen een bovengrens (zonder ondergrens).
natuurlijk peilbeheer	een peilbeheer waarbij eigenlijk geen sprake is van beheer, maar van het vrij laten van het waterpeil.
natuurvriendelijk onderhoud	onderhoud waarbij rekening wordt gehouden met de aanwezige flora en fauna.
natuurvriendelijke oever	een oever die ten behoeve van de ecologisch toestand en (natte) natuurwaarden is ingericht met een ondiepe 'natte' zone die oever- en watervegetatie de kans bieden zich te ontwikkelen.
nautisch vaarwegbeheer	de zorg voor een vlotte en veilige afwikkeling van de scheepvaart door onder meer bewegwijzering en handhaving van (vaar)regels.
niet-aangewezen oppervlaktewaterlichaam	een oppervlaktewaterlichaam dat niet aangewezen en begrensd is in bijlage II van de waterschapsverordening.
niet-waterkerend object	een object op of in de dijk dat geen waterkerende functie heeft, zoals leidingen, woningen en bomen.
object bij een watergang	een voorwerp bij een watergang, niet zijnde een bouwwerk, bijvoorbeeld hekwerk, raster of lantaarnpaal.
object bij een waterkering	hieronder wordt bijvoorbeeld verstaan: straatmeubilair, lantaarnpalen, kunstuitingen, herdenkingsmonumenten, informatieborden, etc.
oever	het boven de waterspiegel gelegen oppervlakte van de dwarsdoorsnede van een oppervlaktewater tot aan de insteek.
oeverbescherming	het materiaal dat aangebracht is op de grens van water en land, ofwel langs de waterkant, om ofwel de oever tegen afkalving te beschermen, dan wel te voorkomen dat door afkalving van de oever de doorstroming, de waterbeheersing of het vaarwegverkeer belemmerd wordt.
omgevingsvergunning	omgevingsvergunning als bedoeld in afdeling 5.1 van de Omgevingswet.
onderbemaling	als door middel van een werk (bijvoorbeeld een pomp of schuif) een lager peil wordt gehandhaafd dan het in het peilbesluit vastgelegde peil.
onderhoud	maatregelen om de functionele kwaliteit in stand te houden of te herstellen en dus de levensduur van een (object)onderdeel te realiseren c.q. te verlengen.
onderhoudsdiepte	de verticale afstand tussen de ingreepmaat en de onderhoudsmaat.
onderhoudslegger	de legger bedoeld in artikel 78, tweede lid, van de Waterschapswet, waarin voor delen van een waterstaatswerk een onderhoudsplichtige en een of meerdere onderhoudsplichten worden aangewezen.
onderhoudsmaat	een hoogtemaat gelijk aan de hoogte van de ingreepmaat minus de onderhoudsdiepte.
onderhoudspad	een pad of strook grond gelegen langs een waterstaatswerk ten behoeve van beheerdoeleinden.
onderhoudsplicht	de aansprakelijkheid voor onderhoud van bij het waterschap in beheer zijnde objecten, zoals op de leggerbladen of in voorschriften bij ontheffingen is aangegeven.
onderhoudsplichtige	een natuurlijk of rechtspersoon die verantwoordelijk is voor het onderhoud van waterkeringen, wateren, oevers, werken of bergingsvoorzieningen voor water of regenwater.
onderhoudsroute	de route die onderhoudsvoertuigen kunnen gebruiken om vanaf de kant het watersysteem te onderhouden.
onderhoudsvaarwater	het oppervlaktewater dat wordt of kan worden gebruikt om onderhoud varend uit te voeren.
onderpeil	het laagst toegestane waterpeil zoals vastgesteld in het geldende peilbesluit.
ondersteunend kunstwerk	een kunstwerk dat van belang is voor en ten dienste staat van het watersysteembeheer, zoals gemalen, dammen, duikers, sluizen, stuwen en inlaatwerken.
onderwaterdrainage	het met behulp van drainagebuizen kunstmatig ontwateren van de bodem, of brengen van oppervlaktewater in de bodem. De drainagebuizen liggen onder het winterpeil maar boven het zomerpeil, waardoor in de winterperiode de drainagebuizen draineren en in de zomerperiode de drainagebuizen oppervlaktewater in de bodem brengen.
ontluchter	een voorziening voor het ontluchten van leidingsystemen c.q. tanks.
onttrekken	het kunstmatig halen van water uit een oppervlaktewaterlichaam of uit het grondwater.
onttrekkingsfilter	een buis of pijp die op bepaalde gedeelten op en bepaalde manier is geperforeerd om het onttrekken van grondwater mogelijk te maken.
onttrekkingsinrichting	een inrichting of werk, bestemd voor het onttrekken van grond- of oppervlaktewater.
onttrekkingsperiode	de periode waarbinnen één of meerdere (bij elkaar behorende) onttrekkingen uitgevoerd worden.
onttrekkingspunt	een locatie waar grond- of oppervlaktewater onttrokken wordt met behulp van een inrichting.
ontwateringsdiepte	het verschil tussen het maaiveld en het (gemiddeld hoogste) grondwaterpeil.
opbarsten	het bezwijken van de grond, door het ontbreken van verticaal evenwicht in de grond, onder invloed van wateroverdrukken.
open bemaling	een vorm van bronnering voor de afvoer van vrij uit taluds en putbodem toestromend water en hemelwater door greppels of putten te graven in een bouwput tot een plaatselijk verdiept gedeelte, de pompput, waaruit het water kan worden weggepompt.
openbare weg	een weg die openbaar is in de zin van de wegenwet.
opmaling	het door middel van een werk (pomp, inlaat, stuw e.d.) handhaven van een hoger peil dan het in het peilbesluit vastgelegde peil.
oppervlaktewater	het vrij aan het aardoppervlak voorkomend water zoals sloten, rivieren, kanalen, plassen en meren.
oppervlaktewaterlichaam	het samenhangend geheel van vrij aan het aardoppervlak voorkomend water, met de daarin aanwezige stoffen, en de bijbehorende bodem en oevers, alsmede flora en fauna.
opstuwing	een peilstijging als gevolg van verminderde doorstroming.
overgedimensioneerde waterkering	een waterkering waarbij geen sprake is van een binnentalud, omdat het achterliggende land over grote afstand op of boven het maatgevende boezempeil ligt.
overig vaarwater	een oppervlaktewaterlichaam waarop recreatievaart mogelijk en door het waterschap toegestaan is en waar geen vaarwegfunctie aan is toegekend of vaarwegbeheerder voor is aangewezen.
overige waterkering	een categorie waterkeringen, niet zijnde primaire waterkeringen, regionale waterkeringen of zomerkades.
overlaging	het aanbrengen van meerdere lagen asfalt over elkaar, zonder dat de oude asfaltlagen eerst worden verwijderd.
overlopen	zo vol zijn, dat de inhoud over de rand loopt.
overnamepunt	een locatie waar de overdracht plaatsvindt van het water uit de riolering aan de beheerder van de afvalwaterzuiveringinrichting.
overstek	- een gedeelte van een bouwwerk dat ten opzichte van het onderliggende deel uitsteekt. - een gedeelte van een bouwwerk dat uitsteekt. - een gedeelte van een bouwwerk dat ten opzichte van de watergang uitsteekt.
paspunt	om te zorgen dat de foto ook geometrisch exact overeen komt met de werkelijkheid, wordt er gebruik gemaakt van paspunten om de luchtfoto's in X/Y richting goed te leggen. Deze paspunten bestaan meestal uit circels die op de openbare weg geschilderd worden of via een systeem van „Plakschijven” op de grond worden aangebracht.
passieve vernatting	de drooglegging passief laten verkleinen door bodemdaling.
peilaanpassing	een neerwaartse bijstelling van het waterpeil ten opzichte van voorgaande peilbesluiten. Bij peilaanpassing wordt de natuurlijke maaivelddaling gevolgd. De drooglegging verandert niet ten opzichte van voorgaande peilbesluiten.
peilafwijking	een afwijking van de waterstanden in het peilbesluit waarvoor door het waterschap een vergunning is afgegeven of die als zodanig in het peilbesluit zijn opgenomen.
peilbeheer	het vaststellen en handhaven van het waterpeil in rivieren, beken en sloten.
peilbesluit	een bestuurlijk besluit met betrekking tot de te handhaven waterhoogte in watergangen.
peilbesluitgebied	het gebied waarop een peilbesluit van toepassing is.
peilbuis	een buis waarmee men de grondwaterstand meet of waarin men monsters neemt van het grondwater.
peilfasering	het in stappen verlagen van het waterpeil.
peilgebied	een cluster van gebieden waarin één en hetzelfde peil wordt nagestreefd.
peilregelend kunstwerk	een ondersteunend kunstwerk voor het regelen van het waterpeil.
peilschaal	een gegradueerde schaal die gebruikt wordt voor het aangeven van de waterstand in een waterlichaam.
peilscheidend kunstwerk	een ondersteunend kunstwerk om twee peilgebieden van elkaar te scheiden.
peilscheiding	een natuurlijke of aangelegde scheiding tussen twee gebieden met een verschillend waterpeil.
peilverandering	elke mogelijke verandering (verhoging of verlaging) van het peil, dus een peilwijziging of een peilindexatie/peilaanpassing.
peilwijziging	een neerwaartse of opwaartse bijstelling van het waterpeil ten opzichte van voorgaande peilbesluit. De drooglegging verandert (wordt groter of kleiner) ten opzichte van voorgaande peilbesluiten.
pigginginstallatie	een installatie voor het verzenden, ontvangen of afsluiten van pigs.
piping	de lekstroom onder een constructie door.
plasberm	een natte oeverstrook die langs een watergang wordt aangelegd.
polderpeil	het reglementair vastgestelde waterpeil in een polder dat door de beherende instantie wordt nagestreefd.
pomp	een werktuig dat door middel van een verschil in druk vloeistoffen of gassen verplaatst.
praktijkpeil	de waterstand die werkelijk in een watergang aanwezig is, afgelezen van de peilschaal.
praktijkpeilgebied	een cluster van gebieden waarin in de praktijk één en hetzelfde peil wordt nagestreefd.
prikpaal	een afrasteringspaal met schrikdraad of afzetlint om vee te keren, die zonder grondroering te plaatsen en te verwijderen is.
primaire watergang	een oppervlaktewater dat van overwegend belang is voor de waterbeheersing.
primaire waterkering	een waterkering die bescherming biedt tegen overstroming door water van een oppervlaktewaterlichaam waarvan de waterstand direct invloed ondergaat van hoge stormvloed, hoog opperwater van een van de grote rivieren, hoog water van het IJsselmeer of het Markermeer, of een combinatie daarvan, en van het Volkerak-Zoommeer, het Grevelingenmeer, het getijdedeel van de Hollandsche IJssel en de Veluwerandmeren.
proefsleuf	een gegraven sleuf, voorafgaand aan de voorgenomen werkzaamheden, om na te gaan wat er in de grond zit, bijvoorbeeld kabels en leidingen.
profiel	de doorsnede van een object in lengterichting, in dwarsrichting of langs een verticaal, waarbij kenmerken van het object langs de doorsnede worden vastgelegd.
profiel van vrije ruimte	de vrij te houden ruimte voor het blijvend kunnen realiseren van de waterkerende functie van een kering voor in het heden en de toekomst.
profielenlegger	de legger bedoeld in artikel 2.39 van de Omgevingswet, waarin wordt beschreven waaraan waterstaatswerken naar ligging, vorm, afmeting en constructie moeten voldoen.
profielverdediging	een kunstmatige verdediging van talud en/of bodem van een water.
projectbesluit	een projectbesluit als bedoeld in afdeling 5.2. van de Omgevingswet.
protocol 2001	het geldende protocol 2001 voor het plaatsen van handboringen en peilbuizen, maken van boorbeschrijvingen, nemen van grondmonsters en waterpassen, zoals opgesteld door het SIKB.
protocol 2101	het geldende protocol 2101 voor het mechanisch boren, zoals opgesteld door het SIKB.
provinciale waterverordening	Waterverordening Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden 2009, vastgesteld door Provinciale Staten van Utrecht en Zuid-Holland, resp. 26 oktober en 14 oktober 2009 en eventuele latere wijzigingen.
recreatief water	een oppervlaktewater dat is aangewezen om in en op te kunnen recreëren.
referentiepunt	een punt dat gebruikt wordt als referentie-aanduiding.
regionale waterkering	een waterkering die is aangewezen op grond van een provinciale verordening en is opgenomen in de legger van het waterschap.
reglement	het Reglement Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden 2008, vastgesteld door Provinciale Staten van Utrecht en Zuid-Holland op 18 februari 2008, respectievelijk 30 januari en 26 maart 2008 en eventuele latere wijzigingen.
retourbemaling	het in de bodem terugbrengen van onttrokken grondwater.
rijksdriehoeksstelsel	een projectiemethode (coördinatenstelsel) gebaseerd op de Bessel 1841 ellipsoïde met als datumpunt Amersfoort.
rioolgemaal	het geheel van gebouw, constructies en apparatuur dat wordt gebruikt om afvalwater via een persleiding te transporteren of om het afvalwater op andere wijze omhoog te brengen.
riooloverstort	een inzamelknooppunt, uitgevoerd als voorziening met drempel, voor het onder bepaalde omstandigheden lozen van afvalwater uit het rioleringsnetwerk naar een ander rioleringsnetwerk of oppervlaktewater in de zin van de Wet verontreiniging oppervlaktewateren.
rioolwaterzuiveringsinstallatie	een inrichting waar het rioolwater wordt gezuiverd tot effluentkwaliteit dat geloosd mag worden op het oppervlaktewater.
robuust en duurzaam watersysteem	een watersysteem dat weerstand en veerkracht heeft (het watersysteem kan tegenstand bieden aan en herstellen van problemen), flexibel is voor het aanpassen aan toekomstige situatie zoals klimaatverandering en zowel nu als op lange termijn betaalbaar en beheerbaar is.
schaatsroute	een door de KNSB uitgezette route voor schaatstochten.
schade leidingen	een locatie op een leidingsegment waar schade of reparatie gedaan is.
scheidende laag	een bodemlaag tussen twee watervoerende pakketten waar grondwater moeilijk of niet doorheen stroomt.
schermbemaling	een retourbemaling van onttrokken grondwater tussen de grondwateronttrekking en een verontreiniging, om verplaatsing van deze verontreiniging te beperken.
schip	elk vaartuig met inbegrip van vaartuigen zonder waterverplaatsing en watervliegtuigen, gebruikt of geschikt om te worden gebruikt als middel van vervoer over water.
schouw	een periodieke inspectie van waterkeringen, wateren en werken, om te controleren of het onderhoud op de voorgeschreven wijze en binnen de voorgeschreven termijn is uitgevoerd.
schouwpeil	het waterpeil ten opzichte waarvan hoogtes worden gerelateerd.
schouwsloot	een tertiaire watergang die belangrijk is voor de werking van het watersysteem en die daarom jaarlijks in de zogenaamde najaarsschouw door het waterschap wordt geschouwd op het uitvoeren van onderhoud.
schutkoker	een bovengrondse koker ter bescherming van een peilbuis.
secundaire watergang	oppervlaktewater dat van beperkt belang is voor de waterbeheersing.
sediment	korrelvormig materiaal dat door verwering en erosie van het vaste aardoppervlak is ontstaan.
septic tank	een ondergrondse opslagtank voor afval(water) van huizen die niet aangesloten zijn op een riool.
sifon	een kokervormige constructie met een verlaagd middengedeelte dat geheel met water is gevuld en die twee waterlopen met elkaar verbindt.
sleufbemaling	een bemaling om sleuven droog te leggen voor de aanleg van bijvoorbeeld rioleringen of transportleidingen.
sloepennetwerk	het netwerk zoals omschreven op www.sloepennetwerk.nl
slootwaaier	een waaiervormig hekwerk bij een sloot.
sluis	een kunstmatige, beweegbare waterkering die de verbinding tussen twee wateren kan afsluiten of openstellen en daartoe van deuren of schuiven is voorzien.
sondering	een middel om op gestandaardiseerde wijze de indringingsweerstand van een conusvormig lichaam (de conus) te bepalen als maat voor de consistentie of vastheid van de grondslag.
spindelafsluiting	een schuifplaat op een waterinlaat die met behulp van een schroefdraad geopend en gesloten kan worden.
spoorwegbeheerder	het bestuursorgaan dat verantwoordelijk is voor het onderhoud van de spoorweg gelegen langs een waterstaatswerk.
steenzetting	de bedekking van een talud met berg-, breuk- of riviersteen.
steiger	een constructie langs of boven het water.
stijghoogte	het potentiele peil van het wateroppervlak van het grondwater gemeten ten opzichte van een bepaald niveau (maaiveld of NAP).
straatpot	een kleine afsluitbare put in het wegdek waaronder zich bijvoorbeeld een peilbuis bevindt of een afsluiter voor een gasleiding, waterleiding en dergelijke.
streefpeil	de in het peilbesluit opgenomen na te streven oppervlaktewaterstand.
streefpeil	het in een peilgebied nagestreefd peil.
sturingsmarge	een tijdelijke afwijking van het peil uit het peilbesluit, groter dan de beheermarge, en bedoeld om te kunnen anticiperen op weersomstandigheden of op een uitzonderlijk grote watervraag zoals bv. voor nachtvorstschadebestrijding.
stuw	een vaste of beweegbare constructie die dient om het peil bovenstrooms van de constructie te verhogen c.q. te regelen.
stuwput	een put voorzien van een afvoerbeperking.
taatskuip	een werkbak die kan worden drooggepompt zodat onder de waterlijn metselwerk geïnspecteerd en droog hersteld kan worden.
talud	een onder helling gelegen vlak.
taludhelling	de verhouding van de hoogte ten opzichte van de breedte van een talud.
taludverflauwing	het minder steil maken van het talud.
tertiaire watergang	een water dat een functie heeft in de waterberging en dient voor de aan- en afvoer van water van percelen; tertiair water staat direct of indirect in verbinding met secundair of primair water.
terugbrengen van water in de bodem	het terugbrengen van onttrokken grondwater in de bodem in hetzelfde watervoerend pakket als waarop het grondwater onttrokken is.
theoretisch profiel (van de waterkering)	het profiel van de waterkering dat in de Legger is vastgesteld, waarbinnen zich geen waterkeringsvreemde elementen mogen bevinden. Dit profiel kan afwijken van het werkelijke profiel.
toplaag	de buitenste verdedigingslaag van een bekledingsconstructie.
toplaag asfalt	de buitenste verdedigingslaag van een bekledingsconstructie bestaande uit asfalt.
toplaag betonbekleding	de buitenste verdedigingslaag van een bekledingsconstructie bestaande uit beton.
toplaag gras	de buitenste verdedigingslaag van een bekledingsconstructie bestaande uit gras.
toplaag losgestort materiaal	de buitenste verdedigingslaag van een bekledingsconstructie bestaande uit losgestort materiaal.
toplaag steenzetting	de buitenste verdedigingslaag van een bekledingsconstructie bestaande uit steenzetting.
toplaag verpakte bekleding	de buitenste verdedigingslaag van een bekledingsconstructie bestaande uit verpakte bekleding.
traject	gekoppelde objecten die gerealiseerd en in stand gehouden worden voor een of meerdere specifieke waterstaatkundige functies.
uitlogend materiaal	een materiaal, dat in vaste vorm is gebonden maar door contact met water uit de vaste substantie worden onttrokken en oplost in dat water.
uitstroomvoorziening	een voorziening ter bescherming van de watergang bij een uitstroomopening van bijvoorbeeld een hemelwaterafvoer of een drainagebuis.
vaarleiding	een gedeelte van een watergang waarop varend onderhoud kan worden uitgevoerd of dat ten behoeve van het varend onderhoud nodig is vanwege de bereikbaarheid, zoals vermeld in de Legger.
vaarstrook	dat deel van de vaarweg dat op de waterspiegel vrijgehouden moet worden om veilig scheepvaartverkeer mogelijk te maken.
vaarwater	een water dat kan worden bevaren.
vaarweg	een water dat kan worden bevaren, inclusief de daarin aanwezige kunstwerken, onderverdeeld in aangewezen vaarwegen en overige vaarwateren.
vaarwegbeheer	de zorg voor het in stand houden van de scheepvaartwegen, de daartoe behorende kunstwerken en de daarlangs gelegen oevers en overwerken, zoals geregeld in de provinciale scheepvaartwegenverordering.
vast peil	een peil dat niet mag variëren.
veen	grondsoort die grotendeels bestaat (ontstaan is) uit afgestorven plantenresten.
veenbodem	een bodem waar in de bovenste 80 cm van het bodemprofiel minimaal 40 cm veen voorkomt.
veenoxidatie	het proces waardoor veen in de bodem afbreekt en bodemdaling optreedt.
verbindingsduiker	een duiker met de functie om twee watergangen door een grondlichaam heen met elkaar te verbinden, waarbij de watergangen parallel aan elkaar liggen.
verbindingsstuk	een hulpstuk bestemd voor het verbinden van leidingen.
verdringingsreeks	de volgorde van functies die van water worden voorzien tijdens extreme droogte.
verdroging	alle onbedoelde effecten als gevolg van daling van de grondwaterstand op bos, natuur en landschap, zowel als gevolg van vochttekort als van mineralisatie en verandering in de invloed van kwel en neerslag.
verdroging natuur	de situatie waarbij in een natuurgebied een afname van de hoeveelheid (grond)water of kwel is of de kwaliteit van het (ingelaten) water onvoldoende is voor de natuurwaarden.
verhang	het relatieve hoogteverschil van een watergang over een bepaalde lengte.
verhard oppervlak	de daken, bestrating, kassen etc., waarvan het regenwater wordt afgevoerd naar de riolering en/of het oppervlaktewater.
verharde kruin	de bovenkant van een dijklichaam voorzien van verharding.
verheelde waterkering	een waterkering waarbij in de zone van 50 meter breedte, gerekend vanaf de referentiekruinlijn, een strook grond aanwezig is van 12 meter breedte met een hoogte van tenminste 0,20 meter boven de leggerhoogte. Verheelde kades zijn niet altijd in het landschap als waterkering te herkennen.
verlanden	het optreden van verlanding.
verlanding	een proces waarbij ondiepe watergangen door gebrekkig onderhoud langs natuurlijke weg in land veranderen.
vernatting	een verhoging van de grondwaterstand.
verondiepen	het minder diep maken.
versneld afvoeren en lozen van hemelwater	de directe afvoer van regenwater via verhard oppervlak naar het oppervlaktewater, zonder dat het regenwater, al of niet tijdelijk, vastgehouden wordt of de gelegenheid krijgt in de bodem te zakken.
versnippering	het ontstaan van (veel) kleine gebieden met hun eigen watersysteem door het splitsen van peilgebieden of het toestaan van onderbemalingen.
verval	het verschil in waterhoogte tussen twee punten van een oppervlaktewaterlichaam op een bepaald tijdstip.
verzilting	de toename van het zoutgehalte in de bodem of het water.
vigerend beleid	het op dit moment geldende beleid.
visdeurbel	een project om vismigratie bij de Weerdsluis te Utrecht te bevorderen doordat belangstellenden bij een onderwater-livestream bij de sluisdeur een viswaarneming kunnen melden op basis waarvan deze extra geopend kan worden.
vispassage	een kunstmatige passage ten behoeve van de vistrek bij kunstwerken in wateren.
visrecht	het recht om te vissen.
vlonder	een constructie langs de oever van een watergang (meestal een terras) die niet over het water steekt.
voorkeursvolgorde	de volgorde voor het omgaan met afvalwater zoals opgenomen in artikel 10.29a Wet milieubeheer. De volgorde van lozen van zeer licht en licht verontreinigd afvalwater die volgens dit artikel de voorkeur geniet, is: 1) hergebruik, 2) lozen op of in de bodem 3) lozen in een oppervlaktewater 4) lozen in een hemelwaterriool of 5) lozen in een vuilwaterriool.
wandconstructie	een zelfstandige constructie die verticaal geplaatst is met als doel water of grond te keren.
warmtevracht	een maat voor het opwarmend vermogen van het koelwater.
water bestemd voor menselijke consumptie	al het water dat onbehandeld of na behandeling bestemd is voor drinken, koken, voedselbereiding of andere huishoudelijke doeleinden, zowel in openbare als in particuliere gebouwen en terreinen, ongeacht de herkomst en of het water wordt geleverd via een distributienet, geleverd uit een tankschip of in flessen of in verpakkingen wordt gedaan, met inbegrip van bronwater én al het water dat in levensmiddelenbedrijven wordt gebruikt voor de vervaardiging, de behandeling, de conservering of het in de handel brengen van voor menselijke consumptie bestemde producten of stoffen.
wateractiviteit	een beperkingengebiedactiviteit met betrekking tot een waterstaatswerk, beperkingengebiedactiviteit met betrekking tot een installatie, niet zijnde een mijnbouwinstallatie, in een waterstaatswerk, lozingsactiviteit op een oppervlaktewaterlichaam of een zuiveringtechnisch werk, stortingsactiviteit op zee, wateronttrekkingsactiviteit of, voor zover het gaat om een waterschapsverordening, elke andere activiteit waarover die verordening regels bevat.
waterbank	een boekhouding waarin de hoeveelheid gedempt en gegraven oppervlaktewater en de compensatie voor de toename van het versneld afvoeren van hemelwater vanaf nieuw verhard oppervlak wordt bijgehouden, met het doel om te zorgen dat de compensatie wordt bijgehouden en op termijn wordt uitgevoerd.
waterbeheer	het geheel van onderzoekingen, plannen, technische werken en bestuurlijke maatregelen, dat dient om te komen tot een zo doelmatig mogelijk integraal beheer van het aanwezige grond- en oppervlaktewater.
waterbeheerder	de aangewezen overheidsinstantie die zorgdraagt voor het beheer van watersystemen, zoals opgenomen in de Omgevingswet.
waterbeheerplan	het beleidskader van het waterschap waarin voor zes jaar staat hoe het waterschap zorgt voor een duurzaam, schoon en veilig watersysteem.
waterbeheerprogramma	een document waarin het waterschap beschrijft wat de de ambities en inzet zijn voor schoon en gezond water, duurzaamheid en een waterveilig en klimaatbestendig gebied, en hoe het daar samen met anderen aan wil werken.
waterbergend vermogen	de capaciteit om water op te vangen.
waterberging	het tijdelijk of langdurig bergen van (regen)wateroverschotten uit de omgeving.
waterbezwaar	de totaal onttrokken of te onttrekken hoeveelheid (grond)water.
waterbezwaarlijkheid	de mate waarin er een kans is op nadelige effecten voor het aquatisch milieu.
waterdeel	het kleinste functioneel stukje water met gelijkblijvende, homogene eigenschappen en relaties dat er binnen een water wordt onderscheiden.
waterdiepte	de verticale afstand tussen het schouwpeil en de ingreepmaat.
watergang	een langgerekte verlaging in het terrein van natuurlijke of kunstmatige oorsprong die permanent of periodiek stromend water bevat.
watergebiedsplan	een gebied waarin het waterschap voor een periode van tien jaar de beheerplannen voor grond- en oppervlaktewater vastlegt en waarbij het rekening houdt met boeren, natuur en bebouwing.
waterkerend vermogen	het vermogen om een bepaalde waterdruk als gevolg van hoogwater te weerstaan.
waterkerende constructie	een constructie die tot doel heeft om water te keren.
waterkering	een kunstmatige hoogte, natuurlijke hoogte of gedeelte daarvan, of hoge gronden met ondersteunende kunstwerken, die een waterkerende of mede een waterkerende functie hebben.
waterkwaliteit	alles dat te maken heeft met de (fysisch-chemische en ecologische) kwaliteit van het water.
waterkwantiteit	alles dat te maken heeft met de hoeveelheid water en de waterpeilen.
waterlijn	de snijlijn van het watervlak ter hoogte van het waterpeil met de aangrenzende gronden.
wateropgave	de verplichting van waterbeheerder om zijn watersysteem op orde te hebben.
wateropgave wateroverlast	de maatregelen die nodig zijn om het watersysteem op orde te brengen voor wateroverlast, dat wil zeggen overlast als gevolg van hevige neerslag en/of onvoldoende ontwatering.
wateroverlast	de verzamelterm voor schade, ongemak en ontreddering door hoge waterstanden ten gevolge van overvloedige neerslag en/of onvoldoende ontwatering.
waterpraatkaart	een door het waterschap vastgestelde kaart die aangeeft waar vanuit water en klimaat kansen en beperkingen liggen.
waterschapsomslag	de belasting die het waterschap oplegt aan eigenaren van een gebouw of perceel grond.
waterschapsverordening	Waterschapsverordening Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden.
waterspiegel	het grensvlak tussen water en lucht.
waterstaatswerk	een oppervlaktewaterlichaam, bergingsgebied, waterkering of ondersteunend kunstwerk.
waterstaatswerkzone	de zone die de gehele waterkering beslaat, inclusief de binnen- en buitendijkse zones die van belang zijn om de waterkerende functie van de waterkering te waarborgen.
watersysteem	het samenhangend geheel van een of meer oppervlaktewaterlichamen en grondwaterlichamen, met bijbehorende bergingsgebieden, waterkeringen en ondersteunende kunstwerken.
watersysteemheffing	een waterschapsbelasting die inwoners betalen.
watertekort	de situatie waarin er niet genoeg water aanwezig is om (gebruiks)functies optimaal te bedienen, zoals beregeningswater voor landbouw.
watertoets	een procesinstrument dat door het waterschap wordt gebruikt om ervoor te zorgen dat andere overheden en instanties voldoende rekening houden met water. De Watertoets is van toepassing op alle plannen van deze partijen die gevolgen (kunnen) hebben voor het watersysteem.
watervergunning	een vergunning als bedoeld in de Waterwet.
watervoerend pakket	een geologische formatie waarbinnen de relatief (ten opzichte van de omgeving) hoge doorlatendheid aanzienlijk transport van grondwater mogelijk maakt.
waterwetvergunning	een vergunning nodig als iemand bepaalde in, op, boven, over of onder een oppervlaktewaterlichaam of waterkering activiteiten wil ondernemen, of grondwater wil onttrekken of water wil infiltreren.
waterzuiveringsheffing	een waterschapsbelasting die inwoners betalen voor de reiniging van afvalwater.
wegbeheerder	het bestuursorgaan dat verantwoordelijk is voor het onderhoud van de weg gelegen langs een waterstaatswerk.
wegzijging	de neerwaartse stroming van (grond-)water door een slecht doorlatende laag.
wegzijging	de neerwaartse stroming van (grond-)water door een slecht doorlatende laag.
werken	alle door menselijk toedoen ontstane of gemaakte constructies of inrichtingen, inclusief bouwwerken, en restanten daarvan.
windsingel	een aanplanting van bomen of hagen, gebruikt als windscherm of emissiescherm.
winterpeil	een vast peil dat in de winterperiode wordt gehanteerd. De periode wordt in het peilbesluit vastgelegd en mag ook afhangen van de weersgesteldheid.
zandbed	het bovenste gedeelte van de aardebaan, waarvan het materiaal aan bepaalde eisen moet voldoen en waarop de verharding rust.
zandwinput	een put die is ontstaan bij het winnen van zand en gevuld is met water.
zomer- en winterpeil	een vast hoog zomerpeil en laag winterpeil.
zomerkade	de waterkering langs een rivier die bij lage afvoeren de rivier in het stroomprofiel houdt.
zomerpeil	een vast peil dat in de zomerperiode wordt gehanteerd. De periode wordt in het peilbesluit vastgelegd en mag ook afhangen van de weersgesteldheid.
zone waterstaatswerk	deel van de waterkering dat als zodanig in de legger is aangegeven. In de zone waterstaatwerk gelden beperkingen ten aanzien van het gebruik.
zwelklei	een bodemsoort/klei met het vermogen om relatief veel water op te nemen.
zwemwater	de locaties in oppervlaktewater die door de provincie als zwemwater zijn aangewezen.